Karaciğer Fonksiyon Testi Nedir?
Karaciğer fonksiyon testi, kandaki belirli enzim ve diğer proteinlerin seviyelerini ölçümleyen testlerden biridir.
Testlerden bazıları, yalnızca karaciğeriniz hasar gördüğünde veya bir hastalığı olduğunda kanda bulunan bazı enzimleri arar. Diğer testler ise karaciğerin sağlıklı çalışıp çalışmadığını anlamamıza yardımcı olur.
Karaciğeriniz sağlığınız için çok önemli olan birçok işi yapar. Yiyecekleri parçalamaya, kanınızı temizlemeye, protein üretmeye ve enerji depolamaya yardımcı olur. Bir şeyler ters giderse, derinizin sararmasından geveleyerek konuşmaya kadar birçok semptomunuz olur. Bu gibi durumlarda doktorunuz sizden karaciğer testi ister.
Karaciğer Fonksiyon Testleri Neden Yapılır?
Hepatit (karaciğerinizin şiştiği ve ciddi sorunlara neden olabileceği bir hastalık) gibi bir karaciğer hastalığını kontrol etmek için bu testi yaptırabilirsiniz. Karaciğer problemlerinin genel belirtileri şunlardır:
- İştahsızlık
- Mide bulantısı veya kusma,
- Zayıflık veya çok yorgun hissetmek,
- Sarımsı gözler veya ciltte sarılık,
- Koyu idrar veya açık renkli dışkı (yaygın değil),
- Karnınızda şişme (yaygın değil).
Bununla birlikte, çoğu zaman, herhangi bir semptom fark etmezsiniz.
Aşağıdaki nedenlerden dolayı karaciğer hasarı veya hastalığı olma olasılığınız yüksekse, doktorunuz karaciğer testi isteyebilir:
- Çok içmek veya alkolik olmak,
- Karaciğer hastalığı olan bir aile üyesine sahip olmak,
- Çok kiloluysanız , özellikle de diyabetiniz veya yüksek tansiyonunuz varsa,
- Karaciğerinize zarar verebilecek ilaçlar kullanıyorsanız,
- Safra kesesi hastalığı veya anemi varsa.
Karaciğer testi ayrıca doktorunuzun bir hastalığın kötüleşip kötüleşmediğini veya tedavinin ne kadar işe yaradığını öğrenmesine de yardımcı olur. Hangi Gıdalar Safra Kesesi Ataklarını Tetikler?
Test Türleri ve Neleri Ölçtükleri
Çok sayıda karmaşık isme sahip bir dizi karaciğer testi vardır. Bazı yaygın olanlar şunlardır:
- Alanin transaminaz (ALT) testi. ALT, proteinleri parçalamaya yardımcı olan ve esas olarak karaciğerinizde bulunan bir enzimdir. Çoğunlukla karaciğerde bulunan ve akut karaciğer hücre hasarından sonra kan dolaşımına salınan bir enzimdir. Bu test, karaciğer fonksiyonunu değerlendirmek ve/veya hepatit gibi akut karaciğer hastalığının tedavisini değerlendirmek için yapılabilir.
- Alkalin fosfataz (ALP) testi. Bu test, kandaki alkalin fosfataz (bir enzim) seviyesini ölçmek için kullanılır. Alkalin fosfataz birçok dokuda bulunur ve en yüksek konsantrasyonları karaciğer, safra yolları ve kemikte bulunur. Karaciğer fonksiyonlarını değerlendirmek ve tümörler veya apseler gibi biliyer obstrüksiyona neden olabilecek karaciğer lezyonlarını bulmak için yapılır.
- Serum Albümin Testi. Bu test, albümin (kandaki bir protein) seviyesini ölçmek için kullanılır ve karaciğer hastalığının tanısında faydalı olur. Düşük albümin seviyeleri, karaciğerin düzgün çalışmadığını gösterir.
- Aspartat transaminaz (AST) testi. AST, karaciğer, böbrekler, pankreas, kalp, iskelet kası, kırmızı kan hücrelerinde bulunan, karaciğer veya kalp problemlerinden sonra kan dolaşımına salınan bir enzimdir. Bu enzim, akut karaciğer hücre hasarından sonra kan dolaşımına salınır.
- Serum Bilirubin Testi. Bu test kandaki bilirubin seviyelerini ölçer. Bilirubin karaciğer tarafından yapılır ve safra ile atılır. Yüksek bilirubin seviyeleri, safra akışının tıkanmasına veya safranın karaciğer tarafından işlenmesinde bir soruna işaret edebilir.
- Gama-glutamiltransferaz (GGT) testi. Karaciğer, pankreas ve safra yollarında üretilen bir enzimdir. Bu test genellikle karaciğer fonksiyonunu değerlendirmek, karaciğer hastalıkları hakkında bilgi vermek ve alkol alımını tespit etmek için yapılır.
- L- laktat dehidrojenaz (LD) testi. Bu test doku hasarını tespit eder ve karaciğer hastalığının teşhisine yardımcı olur. Laktik dehidrojenaz bir protein türüdür (izoenzim olarak da adlandırılır). Vücudun metabolik süreçlerinde yer alır. Ancak, bu çok spesifik olmayan bir karaciğer testidir. Nadiren karaciğer hastalığı değerlendirmesi için kullanılır.
- Protrombin zamanı (PT) testi. Bu test, kanınızın pıhtılaşmasının ne kadar sürdüğünü ölçer. Uzun sürerse, bu karaciğer hasarının bir işareti olur. Varfarin (Coumadin) gibi kanınızı incelten ilaçlar da daha uzun bir PT’ye neden olabilir. Kan pıhtılaşması, K vitaminine ve karaciğer tarafından yapılan bir proteine ihtiyaç duyar. Uzun süreli pıhtılaşma, karaciğer hastalığını veya spesifik pıhtılaşma faktörlerindeki diğer eksiklikleri gösterebilir.
- 5′-nükleotidaz testi. Bu test, 5′-nükleotidaz (karaciğere özgü bir enzim) düzeylerini ölçer. 5′-nükleotidaz seviyesi, karaciğer hastalıkları olan kişilerde, özellikle kolestaz ile ilişkili hastalıklarda yükselir. Bu, safranın oluşumundaki bozulma veya safra akışının tıkanmasıdır.
Ek tanı testleri
- Alfa-fetoprotein testi. Alfa-fetoprotein (spesifik bir kan proteini) fetal doku ve tümörler tarafından yapılır. Bu test, birincil karaciğer kanseri (hepatoselüler karsinom) riskini tahmin etmek için istenir. Hepatomlar (bir tür karaciğer kanseri) gibi belirli kanserlerde tedavinin etkinliğini izlemek için de yapılır.
- Mitokondriyal antikor testi. Bu antikorların varlığı, primer biliyer siroz, kronik aktif hepatit ve diğer bazı otoimmün bozuklukları gösterebilir.
- Serum alfa-1 antitripsin testi (A1AT). Bu test kandaki alfa-1 antitripsin düzeylerini ölçer. Bu test, yetişkinlerde nadir görülen bir amfizem biçimini ve çocuklarda ve yetişkinlerde nadir görülen bir karaciğer hastalığı biçimini (siroz) belirlemeye yardımcı olmak için yapılır.
Karaciğer Fonksiyon Testine Hazırlanma
Reçetesiz satılan ilaçlar ve bitkisel takviyeler de dahil olmak üzere, aldığınız tüm ilaçları doktorunuza bildirdiğinizden emin olun. Testten önceki gece yemek yemeyi bırakmanızı söyleyebilirler. Karaciğer ve safra sağlığı ile ilgili nasıl beslenmeniz gerektiğiyle ilgileniyorsanız bu makale hoşunuza gidecektir. Safra Kesesi Taşlarını Önlemek İçin Tüketilmemesi Gereken Gıdalar
Karaciğer Fonksiyon Testi Sırasında Ne Olur?
Doktorunuz, genellikle dirseğinizin yakınındaki kolunuzdan az miktarda kan almak için ince bir iğne kullanır. İğne girdiğinde bir çimdik veya batma hissedeceksiniz.
Muhtemelen bu testleri birkaç gün veya haftada kontrol için tekrar yaptıracaksınız. Doktorunuz, durumunuzdan emin olmak için seviyelerin nasıl değiştiğine bakar.
Özel laboratuvarlarda test sonuçları erken çıkarken, devlet veya üniversite hastanelerinde yoğunluğa göre ertesi güne uzar.
Karaciğer Fonksiyon Test Sonuçları
Sonuç kağıdını elinize aldığınızda sayısal değerler ve olması gereken değerlerin referans aralığını göreceksiniz. Unutmayın ki her laboratuvarın veya hastanenin kullandığı test kitleri farklı olabilir, bu yüzden bu referans değerler bazı yerlerde farklı olur. Normal olanın farklı laboratuvarlara göre değişebileceğini unutmayın. Ayrıca erkek veya kadın olmanıza da bağlıdır.
Sonuçlarınız normal değilse, doktorunuz daha kapsamlı testler isteyecektir.
Tek başına bir karaciğer testi, belirli bir hastalığınız olup olmadığını kesin olarak söyleyemez. Doktorunuz sonuçlarınızın ne anlama geldiğini anlamanıza yardımcı olacaktır.
Karaciğer Fonksiyon Testi Riskleri
Karaciğer fonksiyon testleri genellikle birkaç riskle birlikte güvenlidir. Kanın alındığı yerde biraz ağrı veya morluk olabilir. Birkaç gün sonra düzelmezse doktorunuzu arayın.
