Stres Safra Kesesi Taşlarına Neden Olur mu? Daha önce “Oksidatif Stres” ve “Serbest Radikaller” terimlerini duyduysanız, bunların genellikle stres, yorgunluk, erken yaşlanma ve dejeneratif hastalıklarla bağlantılı olduğunu az çok biliyorsunuzdur.
Serbest Radikaller: İyi ve Kötü
Genellikle serbest radikaller olarak adlandırılan radikaller, metabolizma ve hücresel solunum gibi vücuttaki normal kimyasal süreçlerin sonuçlarıdır. Vücudumuzda ne kadar bulunduğuna bağlı olarak, zararlı veya faydalı olabilirler. Birçok türde radikal vardır, ancak en yaygın yan ürünleri reaktif oksijen türleri (ROS) adlandırılır.
Bir müttefik olarak, serbest radikaller, bağışıklık hücrelerinin zarlarını tahrip ederek patojenleri yutmasına yardımcı olur. Ayrıca yaralanan bölgeyi, sinyal molekülleri gibi çalışarak doku onarımını hızlandırırlar. ROS, diğer bedensel süreçler için de gereklidir. Kan damarlarının genişlemesi, beyindeki kimyasal mesajlaşma ve hücre büyümesi ve ölümünün düzenlenmesi ROS gerektiren bazı işlemlerdir.
Öte yandan, serbest radikallerin aşırı bolluğu ve reaktivitesi de makromoleküller için bir tehdit oluşturabilir. Örneğin; DNA, RNA, proteinler ve yağ asitleridir. Yüksek konsantrasyonlarda oksidatif stres üretirler. Stres Safra Kesesi Taşlarına Neden Olur mu?
Oksidatif Stres ve Serbest Radikal Hasarı
Oksidatif stres, serbest radikallerin sayısı ile vücudun toksinlerden arındırma yetenekleri arasındaki dengesizliktir.
Normal ve ideal koşullar altında en iyi antioksidanları vücudumuz üretir. Doğal glutatyon, katalaz ve süper oksit dismutazımız serbest radikalleri nötralize etmek için yeterlidir. Bununla birlikte, serbest radikalleri önemli ölçüde artırabilen ve antioksidan depomuzu tüketen dış faktörler vardır. Örneğin:
- Kirlilik
- Çevresel kimyasallar
- UV ışınları
- İlaç tedavisi
- Ağır metaller
- Epstein-Barr Virüsü gibi virüsler
- Diğer hastalıklar
- Kötü yaşam tarzı
- Kötü beslenme seçenekleri
Oksidatif stres, diğerlerinin yanı sıra kanser gelişimi, arterlerin sertleşmesi, artrit, diyabet, böbrek hastalığı, Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı, şizofreni, bipolar bozukluk, amfizem ve katarakt için bir risk faktörüdür.
Serbest Radikaller Safra Taşlarına Nasıl Neden Olabilir mi?
Antioksidanlar ve serbest radikaller arasındaki dengesizlik, karaciğerden safraya atık akışına (aka lipid peroksidasyon ürünleri) neden olur. Dinamikler, safra kanallarında ve safra kesesinde daha fazla serbest radikal reaksiyonlarını başlatır.
Safra taşları Safra kesesindeki oksidatif stres, iltihaplanmaya yol açar ve aşırı doymuş safra içinde kolesterol kristal oluşumunu indükler. Safra bileşimindeki değişiklikler kolesterol safra taşı oluşumu sürecini başlatır. Çalışmalar, sağlıklı bireylerle karşılaştırıldığında, safra kesesi hastalığı olan hastaların safra kesesi mukozasında lokal olarak daha yüksek oksidatif stres belirteçlerinin bulunduğunu göstermektedir. Safra taşı hastalarında ayrıca glutatyon, katalaz ve süperoksit dismutaz (vücudumuzun doğal antioksidan enzimleri) düzeylerinde önemli ölçüde azalma olduğu gözlemlenmiştir.
Kolesterol taşlarının yanı sıra, serbest radikaller safradaki bilirubin içeriği ve kalsiyum iyonları ile de reaksiyona girebilir. Bu işlem, safra kalınlığını veya viskozitesini değiştirir ve bilirubin taşlarının oluşumuna neden olabilir. Tüm bu değişiklikler, serbest radikallerin safra taşlarına neden olabileceği fikrini destekler.
Oksidatif stresle ilişkili diğer safra kesesi hastalıkları, hepatit, kolesistit, peptik ülser ve mide kanseridir.
En İyi Antioksidanlara İhtiyacınız Var
Yaşlandıkça, vücudumuzun doğal antioksidanlar üretme yeteneği azalır. Vücudumuza yardım etmezsek, serbest radikaller ile antioksidanlar arasındaki dengeyi kurmazsak, oksidatif stresin tüm etkilerinden yavaş yavaş zarar görürüz. Bu nedenle, yediğimiz gıdalar ve aldığımız takviyeler gibi diğer antioksidan kaynaklarına sahip olmak çok önemlidir. Meyve ve sebze alımınızı artırmak büyük bir fark yaratır. Günlük olarak meyve ve sebze alımınızı ikiye katlamayı gayret edin.
Safra taşı olanlar için beslenme tavsiyeleri için ayrıca bu makaleyi de okuyabilirsiniz. Safra kesesi ağrısı için nasıl beslenmeliyim
Referanslar:
Blázovics, A. (2007). Gallstone disease: Free radical reactions and the ambivalent role of bilirubin in the pathomechanism of gallstone formation. Orvosi Hetilap, 148(13), 589-596.
Prescott, C., & Bottle, S. E. (2017). Biological relevance of free radicals and nitroxides. Cell biochemistry and biophysics, 75(2), 227-240.
